Dom Praktyk Twórczych - www.dpt.kostrzyn.pl

^{Bauhaus - metalowy dzbanek do herbaty, Marianne Brandt, 1924}

Dizajn (design) - projektowanie produktu

Przedmioty są wokół nas. Używamy ich jako narzędzi, środków komunikacji czy ozdób. Są czymś tak zwyczajnym, że niekiedy nawet nie zdajemy sobie sprawy z ich obecności dopóki ich nie zabraknie. Są białym szumem kultury.

^{Luigi Coloni - Ferrari Testa d'Oro, 1993 / projekt sztućców plastikowych (foto: Archiwumv Coloni)}

^{Projekt koncepcyjny roweru Scott - autor: Julien Delcambre / projekt czajnika bezprzewodowego eldom}

Dziś większość przedmiotów jest produktem wytworzonym przemysłowo - seryjnie. Produkowanymi przedmiotami przedsiębiorstwa konkurują między sobą, starając się sprzedać ich jak najwięcej i jak najwięcej na tym zarobić. Okazało się, że oprócz ceny i funkcjonalności wpływ na sprzedaż ma wygląd przedmiotu. Oprócz konstruktorów firmy zaczęły więc zatrudniać artystów-projektantów. Dziś w przypadku przynajmniej części produktów znamy nazwiska ich projektantów, zaś przedmioty przez nich stworzone znajdują się również w muzeach współczesnej sztuki.

Zaprojektowane przedmioty powinny podczas używania stawać się „niedostrzegalne”, gdyż podczas pracy liczy się jej łatwość, niekiedy nawet przyjemność jej wykonywania. Używanie narzędzia powinno być łatwe. Przedmiot powinien być niejako przedłużeniem organizmu człowieka. To dlatego w projektowaniu przedmiotów tak ważna jest ergonomia.

^{Krzesła ergonomiczne i także - ekonomiczne / krzesła modułowe - projekt Verner Panton, 1968}

^{Przykłady projektów siedzisk ekologicznych}

Projekty są również zawsze związane z czasem, w którym powstają, z panującymi modami i stylami. Niekiedy jednak dobre projekty same kształtują nowe trendy, przyszłe upodobania ludzi i stają się ikonami czasów. To było i jest naprawdę dobre wzornictwo. Na przykład skromne i proste (by się zdawało) ale ponadczasowe klocki LEGO.

^{Pióro Parker Frontier, projekt: Geoff Hollington / klocki LEGO}

^{Tkanina - projekt: Anna Orzechowska, 1956 / Pióro LAMY AL-STAR, projekt: Wolfgang Fabian}

^{But damski - projekt: Agata Krzyżanowska / projekt opakowań - przybornik Hero}

Ktoś również zaprojektował sztućce, którymi jemy, wzór na tkaninach, które nosimy czy przyozdabiamy wnętrza, a nawet opakowania, które mogą być ergonomiczne, tanie i ekologiczne. Ładne i wygodne obuwie - to również czyjeś dzieło, tak jak wieczne pióro i naczynia, z których jemy i pijemy, a także oświetlenie.

^{Lampa wisząca z 1958 r., projekt: Poul Henningsen / lampy szklane}

^{Zestaw kawowy „Dorota” z fabryki porcelany w Ćmielowie z lat 60-tych XX wieku (dwie wersje) - projekt: Lubomir Tomaszewski}

Ikony wzornictwa

Jeśli projekt jest naprawdę dobry - ponadczasowy - niekiedy staje się ikoną dizajnu, częścią lokalnej czy światowej kultury. Niekiedy jednak nie wiadomo dokładnie dlaczego projekt okazuje się dobry, jak projekt wyciskarki do cytryn, który nie jest ani ergonomiczny, ani ekologiczny. Ma jednak swój styl - jest inny niż inne i jest po prostu dobrze zaprojektowany. Są też przedmioty, których popularność jest wynikiem tego, że wystąpiły w dobrym i popularnym filmie, kojarzą nam się z nim, z bohaterem którego lubimy (albo bardzo nie polubiliśmy). Podobnie dzieje się w przypadku twórczości popularnych artystów, jak Salvador Dali czy Picasso.

^{Wyciskarka do cytryn Philippe Starck}

^{Sofa w kształcie ust, projekt: Salvador Dali / Egg Chair - projekt: Arne Jacobsen 1957}

Dieter Rams i jego dziesięć zasad dobrego wzornictwa

Dieter Rams od lat 60-tych XX wieku był projektantem w firmie BRAUN. Jego projekty są proste - ktoś mógłby powiedzieć: „takie coś mógłbym sam zaprojektować”. Nie jest to jednak prawdą. Są to projekty bliskie ideałowi. A jeśli nawet jeszcze nie są, to z pewnością są bliskie ideałowi dobrego wzornictwa, opisanemu w dziesięciu zasadach dobrego projektowania autorstwa Dietera Ramsa. Są to zasady powszechnie dziś uznawane przez światowe wzornictwo. Można rzec, że Rams jest „guru” projektantów. Ponadczasowość.

^{Projekty Dietera Ramsa: latarka, golarka i zegarek}

^{Dieter Rams w pracowni - ze swymi projektami}

Jonathan Ive i zasada „Think different”

Ive od lat 90-tych XX wieku był projektantem w firmie Apple. Kiedyś IBM reklamowało swe produkty hasłem „Think!” - „Myśl!”. Jon Ive był projektantem ukazującym w swych projektach hasło Apple’a „Think different” - „Myśl inaczej”. Jonathan Ive w 1998 roku zaprojektował pierwszego iMaca, który na tle pozostałych szarych komputerów wyglądał jak klejnot. Późniejsze jego projekty takie jak PowerMac, iPod, iPhone, iPad, głośniki Harman Kardon i inne spełniają wymogi „dziesięciu zasad dobrego wzornictwa”, co w 2009 roku przyznał sam Dieter Rams.

^{iMac bondy blue, projekt: Jonathan Ive, 1998 / Zestaw głośników Harman Kardon, projekt: Jonathan Ive}

^{Jonathan Ive i jego iPod nano / PowerMac G4 „Cube”, projekt: Jonathan Ive}

Ideał piękna

^{Figurki tańczących kobiet z fabryki porcelany w Ćmielowie z lat 60-tych XX wieku - projekt: Lubomir Tomaszewski}

^{Zygmunt Choreń - zwany „ojcem żaglowców” i Dar Młodziezy jego projektu}

Ojciec żaglowców

Ma ponad osiemdziesiąt lat a wciąż tworzy projekty żaglowców, jest jednym z najbardziej znanych projektantów-konstruktorów w tej dziedzinie. Pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku zaprojektował Dar Młodzieży, a później m.in. dwa największe współczesne żaglowce świata Royal Clipper (2000) i Flying Clipper (2017). Żaglowce Zygmunta Chorenia, to również projekty.

A statki kosmiczne?

Tekst i opracowanie: M. S.

Bibliografia

• Lakshmi Bhaskaran, Design XX wieku. Główne nurty i style we współczesnym designie, ABE Dom Wydawniczy, Warszawa 2006;
• Bożena Kowalska, Od impresjonizmu do konceptualizmu. Odkrycia sztuki, Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1989;
• Katarzyna Lasocka, Prościej, ale lepiej - Dieter Rams i 10 zasad dobrego designu, https://www.modern-art-design.pl/post/2017/08/11/prościej-ale-lepiej-dieter-rams-i-10-zasad-dobrego-designu;

Źródło ilustracji: Wikimedia Commons, strony prezentacyjne poszczególnych produktów, inne źródła internetowe*

*Pierwotny artykuł pisałem w kwietniu 2020 roku dla moich uczniów - licealistów. W ten sposób chciałem przybliżyć im zagadnienia lekcji prowadzonej na odległość podczas koronawirusowego zamknięcia. Cel wydał mi sie ważniejszy od użytych środków - stąd obok ilustracji publicznie dostępnych pojawiły się zdjęcia ważne, choć pochodzące z innych źródeł. Dziś, z niewielkimi zmianami i częściowo podmienionymi ilustracjami, publikuję artykuł na stronie Domu Praktyk Twórczych w bardzo istotnym z mojego punktu widzenia celu: edukowania użytkowników internetu zalewanych szablonowymi, zabałaganionymi, śmieciowymi treściami, często również tworzących te treści i niedostrzegających w tym niczego niewłaściwego - traktujących to jako normalność. A to nie jest normalność. Internet może, a nawet powinien, być przejrzysty i piękny. Chodzi o zawartość i o jej opakowania - strony www. Chcę przyczynić się do wyrobienia u nas takiej potrzeby.
Dlatego nie wykasowałem zdjęć, których pochodzenia nie jestem dziś w stanie określić, wierząc że ich właściciele podzielają moje zdanie na temat celu, o którym wspomniałem. Proszę o odezwanie się do mnie zarówno w celu właściwego podpisania zdjęć, jak i, oczywiście, ich wykasowania z artykułu, jeśli pojawi się takie żądanie. (M. Sałański)

Zapraszamy do zwiedzania naszej strony i czytania artykułów:

• Misja Domu Praktyk Twórczych, czyli wyjaśnienie po co jesteśmy. 
• Dom - Praktyka - Twórczość, czyli o nazwie naszego Domu 
• Świetlica „Praktyki”, czyli ważne miejsce w Domu
• Świetlica, czyli słów kilka o miejscu zwanym świetlicą
• Dodatki do Świetlicy, czyli dodatkowo o miejscu zwanym świetlicą
• Artykuły, czyli miejsce, w którym pojawiają się nasze ważne i mniej ważne ale potrzebne teksty, na przykład na temat wzornictwa, Bauhausu i innych zjawisk w sztuce i kulturze.