W działaniach twórczych współpracujemy z materiałami - z tworzywem naszych dzieł. Każdy spośród materiałów ma swoje właściwości, których nie powinniśmy lekceważyć - poświęcimy temu inne teksty. Materiały posiadają też swoją kulturowo uzasadnioną symbolikę, którą powinniśmy brać pod uwagę, gdy chcemy być poprzez nasze dzieła dobrze rozumiani. Temu poświęcony jest poniższy, wciąż uzupełniany artykuł.
Glina
Glina jest żywym tworzywem. We współczesnych kulturach tkwi archetyp gliny jako namiastki żywej materii. Glina jest tworzywem żywych istot w wielu mitach. Golem był glinianym tworem ożywionym magiczną formułą. Człowiek również powstał z gliny lub błota (według mitów z wielu stron świata).
W pewnym sensie glina jest ogniwem, pośrednim etapem między światem żywym i martwym. Doskonałą ilustracją transmutacji - zarówno zamiany martwego w żywe, jak i żywego w martwe, gdy jako wilgotna uformowana, zastyga po wyschnięciu i wypaleniu.
Woda
Woda przywołana jest tu w kontekście gliny (koncepcja wody w glinianych formach-naczyniach), choć nie do pominięcia jest tutaj jej samodzielna symbolika, źródła i nosicielki życia - wody życia, woda żywej, eliksiru nieśmiertelności.
Woda symbolicznie wiąże i dopełnia wszystkie elementy. Użyta we wnętrzu naczyń tworzy oka, źrenice, zwierciadła, w których przeglądają się problemy tego świata. Snop światła odbija się od wody tworząc obraz. Dopełnieniem glinianego (brunatnego, ciemnoczerwonego, brązowego) naczynia ze zwierciadłem wody może być tło piasku. Szkło przypomina zastygłą w ruchu wodę.
Włókno, tkanina, lina, liana
Tkanina to symbol Wszechświata, życia jednostki i grupy. Tkanina to opowieść - historia opowiadana. To wątek, lub wiele wątków budowanych na osnowie. W pierwotnych kulturach tkanie, tak jak wszystkie znane wówczas rzemiosła, miało oprócz użytkowej także funkcję mityczną, magiczną. Tkaniny przechowywały mityczną opowieść.
Symbolika tkaniny wiąże się z symboliką nici. Nić jest symbolem życia i jego końca, jak nić, którą przędły i przecinały Mojry.
Ci, którzy w XIII wieku na południu Francji krzewili religię katarską, pojawiali się w miastach Langwedocji jako tkacze. Motyw tkaczy, jako tych, którzy kierują ludzkim losem, został również wykorzystany w fabule jednego z filmów (Ścigani).
Lina z jednej strony pochodziła od roślinnego włókna (będąc podobnie jak nić formą jego przetworzenia), z drugiej symbolizowała roślinę, łodygę, pnącze, lianę - część mitycznego Drzewa Życia w różnych kulturach.
Z liną związana jest symbolika węzła. W starożytności bawiono się w zawiązywanie i rozwiązywanie węzłów. Węzeł jest więc symbolem zagadki i jej rozwiązywania, rozwiązywania problemu lub jego przecięcia, jak to stało się z węzłem gordyjskim.
Drewno
Drewno jest wspomnieniem drzewa i nosicielem symboliki drzewa. Drzewo Życia (symbol Dawcy życia), Drzewo Wiadomości (wiedza), Drzewo Kosmiczne (opoka Świata). Drewno jednak, jako martwa pozostałość, jest symbolem życia dawnego, byłego, wspomnienia życia, czyli poniekąd - śmierci. A jednak w średniowieczu traktowano drewno jako materię „żywą”, w odróżnieniu od „martwego” metalu. Dlatego rękojeść miecza musiała być obłożona drewnem, lub innym „żywym” materiałem. Drewno jest ciepłe. W rzeźbie i grafice drewno otrzymuje nowe, drugie życie.
Kamień
Kamień to trwałość, podstawa, opoka, stałość, punkt oparcia, wieczność. Kamienne są nagrobki, kamień węgielny, pomniki. Kamień to ciężar (ciąży na duszy, a odczuwamy lekkość gdy spadnie nam z serca). Jest tworzywem uznawanym za martwe (inaczej niż drewno) - zły czar zamienia ludzi w kamień, albo tylko serca niektórych są z kamienia.
Kamień filozoficzny potrafi w wyniku transmutacji przemienić rzecz podłą w szlachetną. Kamień odczuwamy jako dobry, gdy użyty jest w dobrym celu. Na przykład kamień w litografii. Albo kamienna rzeźba.
M.S.
Źródło ilustracji: Wikimedia Commons, M. Sałański
Zapraszamy do zwiedzania naszej strony i czytania artykułów:
- Misja Domu Praktyk Twórczych, czyli wyjaśnienie po co jesteśmy.
- Dom - Praktyka - Twórczość, czyli o nazwie naszego Domu
- Świetlica „Praktyki”, czyli ważne miejsce w Domu
- Świetlica, czyli słów kilka o miejscu zwanym świetlicą
- Dodatki do Świetlicy, czyli dodatkowo o miejscu zwanym świetlicą
- Artykuły, czyli miejsce, w którym pojawiają się nasze ważne i mniej ważne ale potrzebne teksty, na przykład na temat wzornictwa, Bauhausu i innych zjawisk w sztuce i kulturze.